Umiłowana Amazonia, czyli jaka?

Querida Amazonia, czyli Umiłowana Amazonia to tytuł papieskiej adhortacji z lutego 2020 roku będącej owocem Synodu Biskupów, który odbył się na tamtych terenach.

Wszyscy czekaliśmy by dowiedzieć się, co papież Franciszek napisze na temat celibatu i kapłaństwa kobiet. Bo to nam wydawało się najważniejsze. Czy znaleźliśmy odpowiedź na nasze nurtujące pytania, katastroficzne wizje Kościoła? Tak, jednak nie o tym jest ta adhortacja, nie o naszych europejskich ,,problemach”.

Dokument o marzeniach

Papież dzieli adhortację na cztery części, cztery marzenia: społeczne, kulturowe, ekologiczne i kościelne.

I gdzie ten celibat, gdzie kapłaństwo kobiet? Nie ma oddzielnego rozdziału na ten temat? Nie ma, bo nie tym jest Amazonia, bo nie takie są jej codzienne problemy i bolączki.

Mamy natomiast marzenia, nie wytyczne czy nakazy. Marzenia. To też charakterystyczne dla papieża Franciszka, On nie pisze o zakazach, lecz planach, zachętach.

„Marzę o Amazonii walczącej o prawa najuboższych, rdzennych ludów, ostatnich, gdzie ich głos byłby wysłuchany, a ich godność była promowana.”
(QA 7)

Bieda, handel ludźmi, narkotyki, rozkradanie zasobów naturalnych, brak szacunku dla rdzennych mieszkańców.

„Działaniom ekonomicznym krajowym lub międzynarodowym, które niszczą Amazonię i nie szanują prawa ludów pierwotnych do terytorium i jego rozgraniczenia, do samostanowienia i uprzedniej zgody, trzeba nadać odpowiadające im imię: niesprawiedliwość i przestępstwo. Gdy niektóre firmy spragnione łatwych zysków przywłaszczają sobie terytoria i posuwają się do sprywatyzowania nawet wody pitnej, lub gdy władze dają pozwolenie przemysłowi drzewnemu, projektom górniczym lub naftowym i innym przedsięwzięciom niszczącym lasy i zanieczyszczającym środowisko, zmieniają się krzywdząco relacje gospodarcze i stają się narzędziem, które zabija. Zwyczajem jest uciekanie się do środków dalekich od wszelkiej etyki, takich jak nakładanie kar za protesty, a nawet odbieranie życia ludności tubylczej, która sprzeciwia się projektom, celowe wzniecanie pożarów lasów lub korumpowanie polityków i samej rdzennej ludności.” (QA 14)

Niesprawiedliwość, to główne zagrożenie i zło społeczne w Amazonii. Papież zwraca uwagę na realne zagrożenia, niebezpieczeństwo braku szacunku i miłości względem drugich. Bo tak łatwo nam zapomnieć o wartości drugiego człowieka, gdy ślepo dążymy do wyznaczonych celów materialnych, nie do wzrastaniu ku dobru.

Papież ratunek widzi w duchu wspólnoty, w zmyśle jedności, widzi w uznaniu wartości drugiego człowieka, docenieniu, że każdy z nas ma szczególne cechy, zdolności, które mogą służyć ku wspólnemu dobru. Potrzebny jest dialog. Wysłuchanie zdania innych, rozmowa i wspólne rozwiązania.

„Marzę o Amazonii, która zachowałaby to bogactwo kulturowe, które ją wyróżnia, gdzie jaśnieje w bardzo różnorodny sposób człowiecze piękno.”
(QA 7)

Papież bardzo docenia kulturę ludów i mieszkańców Amazonii. Pisze wręcz by „strzec korzeni”, by przekazywać poprzez opowieści te historie i legendy, kształtujące ludy. By młodzi uczyli się od starszych, by nie zacierać różnić, lecz docenić barwność. Nie chodzi tu bowiem o to, by jedna kultura zdominowała resztę, lecz by wspólnie rozwijać się w tym bogactwie.

„Podobnie jak każda rzeczywistość kulturowa, kultury głębokiej Amazonii mają swoje ograniczenia. Mają je także kultury miejskie Zachodu. Takie czynniki, jak konsumpcjonizm, indywidualizm, dyskryminacja, nierówność i wiele innych, stanowią delikatny aspekt kultur na pozór bardziej rozwiniętych. Grupy etniczne, które wypracowały skarb kulturowy pozostając przywiązane do natury, z silnym zmysłem wspólnotowym, łatwo zauważają nasze cienie, których nie rozpoznajemy pośród rzekomego postępu. Dlatego warto, abyśmy zgromadzili ich doświadczenie życiowe.” (QA 36)

Ewa Łuczak

Część druga